Przestępstwo określane jako wymuszenie rozbójnicze ma miejsce w sytuacji, gdy dana osoba jest zmuszona do rozporządzenia mieniem, czy też do zaprzestania działalności poprzez zastosowanie na niej przemocy lub groźby karalnej. Z naszego artykułu dowiesz się, co oznacza wymuszenie rozbójnicze w kodeksie karnym, jakie są jego przykłady i czym się ono różni od rozboju.
Wymuszenie rozbójnicze w kodeksie karnym
Wymuszenie rozbójnicze jest rodzajem przestępstwa, w którym sprawca używa przemocy lub groźby bezpośredniego użycia przemocy, aby zmusić inną osobę do wykonania określonej czynności lub zaniechania jej wykonania, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Wymuszenie rozbójnicze może być dokonane zarówno wobec osób fizycznych, jak i prawnych.
W polskim ustawodawstwie wymuszenie rozbójnicze w k.k. określają przepisy art. 282, który brzmi:
”Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przemocą, groźbą zamachu na życie lub zdrowie albo gwałtownego zamachu na mienie, doprowadza inną osobę do rozporządzenia mieniem własnym lub cudzym albo do zaprzestania działalności gospodarczej, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.”
Wymuszenie rozbójnicze jest więc przestępstwem o umyślnym i kierunkowym charakterze, co oznacza, że zachowanie sprawcy jest ukierunkowane na konkretny cel, jakim jest osiągnięcie korzyści majątkowej.
Termin mienie w odniesieniu do powyższych przepisów dotyczy własności rzeczy ruchomych i nieruchomości, a także praw majątkowych niematerialnych takich jak np. prawa autorskie. Ponadto przepisy te dotyczą także swobody do prowadzenia działalności gospodarczej.
Wymuszenie rozbójnicze — przykłady
Do stwierdzenia czy dana sytuacja ma znamiona wymuszenia rozbójniczego, istotne jest wystąpienie przymusowego doprowadzenia ofiary do określonego działania lub przeciwnie zaprzestania go.
Dla jaśniejszego przybliżenia znamion tego przestępstwa przedstawiamy, kilka sytuacji będących przykładami wymuszenia rozbójniczego:
- przymuszenie do oddania własności — występuje w sytuacji, gdy sprawca stosując groźbę karalną, przymusza ofiarę np. do podpisania dokumentów dotyczących przekazania prawa własności do nieruchomości;
- zmuszenie do wykonania przelewu — w tej sytuacji ofiara pod wpływem sprawcy wbrew swojej woli dokonuje przelewu pieniędzy na wskazane konto;
- wymuszenie zaprzestania dochodzenia praw — sprawca wymusza na ofierze, aby zrezygnowała z dochodzenia swoich praw np. spadkowych lub w sądzie;
- wymuszenie płacenia haraczu — występuje, wtedy gdy przestępca lub zorganizowana grupa przestępcza zmusza ofiarę do oddawania części zysków za tzw. pełną ochronę. W tej sytuacji ofiara dostaje informację, że jeśli nie będzie płacić „ochroniarzom”, to spotka ją coś złego, np. sklep zostanie spalony.
To tylko kilka przykładów wymuszenia rozbójniczego, a w rzeczywistości, sprawcy mogą stosować również inne różnorodne sposoby na doprowadzenie do wymuszenia. Dlatego każda taka sytuacja jest indywidualnie analizowana i oceniana przez policję i sąd w celu ustalenia, czy spełnia kryteria wymuszenia zgodnie z art. 282 k.k.
Wymuszenie rozbójnicze, a rozbój i kradzież rozbójnicza
Terminy wymuszenie rozbójnicze, rozbój i kradzież rozbójnicza określają trzy różne przestępstwa zawarte w polskim kodeksie karnym w artykułach występujących po sobie (rozbój — art. 280 k.k., kradzież rozbójnicza- art. 281 k.k., wymuszenie rozbójnicze 282 k.k.). Dla wielu osób nieznających prawa karnego przestępstwa te są trudne do rozróżnienia, dlatego warto przyjrzeć się tym definicjom, aby dostrzec różnice między nimi.
Pojęcie i przykłady wymuszenia rozbójniczego przedstawiliśmy powyżej, przyjrzyjmy się zatem dwóm pozostałym definicjom.
Pojęcie rozboju zawarte jest w słowach art. 280 k.k., które mówią, że:
”§ 1. Kto kradnie, używając przemocy wobec osoby lub grożąc natychmiastowym jej użyciem albo doprowadzając człowieka do stanu nieprzytomności, lub bezbronności, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
§2. Jeżeli sprawca rozboju posługuje się bronią palną, nożem lub innym podobnie niebezpiecznym przedmiotem, lub środkiem obezwładniającym albo działa w inny sposób bezpośrednio zagrażający życiu, lub wspólnie z inną osobą, która posługuje się taką bronią, przedmiotem, środkiem lub sposobem, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.”
Natomiast art.281 k.k. określa pojęcie kradzieży rozbójniczej, w którym czytamy:
„Kto, w celu utrzymania się w posiadaniu zabranej rzeczy, bezpośrednio po dokonaniu kradzieży, używa przemocy wobec osoby lub grozi natychmiastowym jej użyciem albo doprowadza człowieka do stanu nieprzytomności, lub bezbronność podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.”
Podobieństwo tych trzech przestępstw polega na tym, że odnoszą się one do odebrania ofierze własności przy użyciu przez sprawcę różnych form przymusu. Natomiast zasadnicza różnica polega na kolejności działań sprawcy. W sytuacji rozboju sprawca stosuje przemoc w momencie samej kradzieży, w przypadku kradzieży rozbójniczej po jej dokonaniu, natomiast o wymuszeniu rozbójniczym jest mowa wtedy, gdy groźba jest stosowana przed uzyskaniem korzyści od ofiary.
Poza okolicznościami związanymi z działaniem sprawcy te trzy rodzaje przestępstwa różnią się także między sobą karą, jaką może wymierzyć sprawcy sąd.
Co grozi za wymuszenie rozbójnicze?
Kara, jaką może wymierzyć sąd sprawcy za wymuszenie rozbójnicze, wynosi od roku do 10 lat pozbawienia wolności i uzależniona jest między innymi od zachowania sprawcy, jego „kartoteki” oraz szkody, jaką poniosła ofiara.
Poza zasądzoną karą pozbawienia wolności sprawca za dokonane wymuszenie rozbójnicze może także ponieść następujące konsekwencje:
- zapis w rejestrze przestępców — skazanie za przestępstwo skutkuje wpisaniem do rejestru przestępców, co może mieć długoterminowe skutki w sferze życia zawodowego i osobistego sprawcy;
- wypłata odszkodowania — sprawca wymuszenia rozbójniczego może zostać zobowiązany (zarówno na drodze karnej, jak i cywilnej) do zapłacenia odszkodowania ofierze za straty majątkowe i niemajątkowe, wynikające z przestępstwa;
- zakaz wykonywania zawodu — jeśli jest taka przesłanka, to sąd może orzec zakaz wykonywania zawodu związanego z przestępstwem wymuszenia rozbójniczego;
- zakaz kontaktowania się z ofiarą — sąd może nałożyć na sprawcę zakaz kontaktowania się z ofiarą.
W Polsce wymuszenie rozbójnicze jest zwykle przestępstwem ściganym z urzędu. Oznacza to, że organy ścigania mają obowiązek wszcząć i prowadzić postępowanie, w sytuacji, gdy otrzymują zgłoszenie o możliwości popełnienia takiego przestępstwa, bez konieczności zgłoszenia tego przez ofiarę.
Podsumowując, przestępstwo wymuszenia rozbójniczego cechuje się przemocą lub wyrażeniem groźby karalnej wobec ofiary w celu uzyskania przez sprawcę przyszłych korzyści. Za dokonanie wymuszenia rozbójniczego sprawcy grozi zarówno kara pozbawienia wolności, jak i odpowiedzialność finansowa. Dlatego wszelkie znamiona przestępstwa wymuszenia rozbójniczego, czyli pewnego rodzaju przymusu bezpośredniego lub pośredniego (np. w formie szantażu) skutkującego odebraniem mienia należy zgłosić organom ścigania.
Masz jakiekolwiek pytania? Potrzebujesz pomocy?
Nie wahaj się. Rozwiążemy Twój problem. Napisz bezpośrednio na nasz adres email biuro@prodetektyw.pl, zadzwoń lub napisz SMS pod numer telefonu 500 15 60 15.
Możesz też skorzystać z poniższego formularza kontaktowego. Wszystkie Twoje dane są szyfrowane i bezpieczne.
