Ustalenie ojcostwa a uznanie ojcostwa. Domniemanie, uznanie i sądowe ustalenie ojcostwa

Posiadanie potomka wiąże się z istotnymi konsekwencjami natury prawno — finansowej, jak i emocjonalnej. Już w starożytnym Rzymie, obowiązywała zasada „Mater seper certa est, pater est, quem nuptiae demonstratant”, czyli: matka jest znana, ojcem jest ten, na kogo wskazuje (małżeństwo). Zasada domniemania ojcostwa męża matki obowiązuje do dziś także w polskim prawie. Jednak co wtedy, gdy matka jest panną lub mąż podejrzewa, że nie jest ojcem dziecka żony? Przeczytaj, w jaki sposób w Polsce następuje ustalenie ojcostwa i jakie znaczenie w jego sprawie mają testy DNA. Przeczytaj o 3 rodzajach ustalenia ojcostwa w Polskim prawie.

Ustalenie ojcostwa a zasada domniemania ojcostwa

W polskim prawie obowiązuje zasada domniemania ojcostwa męża matki, jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa lub przed upływem 300 dni od ustania, lub jego unieważnienia. Natomiast tej zasady nie stosuje się wówczas, gdy matka dziecka wyjdzie wcześniej za mąż, wówczas domniemanie ojcostwa dotyczy jej obecnego męża.

Wyjątkiem wobec tej zasady jest sytuacja, gdy dziecko urodziło się po upływie 300 dni od orzeczenia separacji, wtedy to domniemania nie stosuje się wobec męża

Domniemanie ojcostwa może być obalone tylko drogą sądową wskutek powództwa o zaprzeczenie ojcostwa. Małżonek, który wie, że nie jest ojcem dziecka swojej żony, ma prawo wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa. Brak prawomocnego wyroku zaprzeczającego ojcostwu powoduje, iż domniemanie ojcostwa obowiązuje mimo niepodważalnych dowodów, że mąż nie jest biologicznym ojcem.

Ustalenie ojcostwa poprzez uznanie ojcostwa

W sytuacji, gdy rodzice dziecka nie są małżeństwem, może dojść do ustalenia ojcostwa poprzez oświadczenia obu stron o uznaniu ojcostwa złożone przed Kierownikiem Stanu Cywilnego lub Polskim Konsulem. Ojciec dziecka składa oświadczenie o uznanie dziecka, matka potwierdzenie, że mężczyzna jest ojcem dziecka.

Należy pamiętać, że nie można uznać ojcostwa, gdy w akcie urodzenia dziecka jako ojciec wpisany jest inny mężczyzna.

Dokumenty potrzebne do uznania ojcostwa

W wykazie dokumentów niezbędnych do uznania ojcostwa w Urzędzie Stanu Cywilnego znajdują się:

• dowody osobiste rodziców dziecka, w przypadku cudzoziemców paszport,
• akt stanu cywilnego, z którego wynika stan cywilny matki dziecka,
• jeżeli uznawane dziecko ma 13 lat, potrzebna jest jego zgoda, na zmianę nazwiska, wyrażona osobiście. Tożsamość dziecka na spotkaniu musi być potwierdzona dokumentem ze zdjęciem.

Ponieważ pomiędzy poszczególnymi Urzędami wzory wniosków i wykazy dokumentów potrzebnych do załatwienia sprawy mogą się nieco różnić, warto przed wizytą w USC zasięgnąć informacji poprzez stronę internetową lub telefonicznie.

Uznanie ojcostwa przed porodem

Uznanie ojcostwa skutkuje wpisaniem danych mężczyzny w akcie urodzenia, warto więc załatwić tą sprawę jeszcze przed porodem. Uznaniem ojcostwa przed porodem następuje poprzez tzw. uznanie ojcostwa dziecka poczętego, które jeszcze się nie urodziło. Stosowne oświadczenia można zgłosić w dowolnym urzędzie stanu cywilnego, przedkładając zaświadczenie lekarskie o ciąży.

Uznania ojcostwa nienarodzonego dziecka skutkuje tym że:

• dziecko automatycznie po narodzinach otrzymuje nazwisko wskazane w oświadczeniu,
• ojciec będzie informowany, o wszystkim, co się dzieje z dzieckiem i może podejmować decyzje w sprawie leczenia,
• jeśli mama po porodzie musi pozostać w szpitalu, tata może wziąć maluszka do domu,
• po porodzie, matka nie musi iść do USC — tata może sam zarejestrować dziecko,
• rodzicom dziecka przysługują równe prawa w zakresie władzy rodzicielskiej już od narodzin dziecka.

W związku z powyższym, jeśli jesteś w nieformalnym związku i planujesz być rodzicem w celu zabezpieczenia interesów swoich, partnera i dziecka warto zgłosić się do USC już kilka tygodni przed terminem porodu.

Nastoletni rodzice, a ustalenie ojcostwa

Uznanie ojcostwa w sytuacji, gdy rodzice nie są jeszcze pełnoletni leżą w gestii sądu opiekuńczego. Jak już zostało wspomniane, do uznania ojcostwa nie wystarczy oświadczenie ojca, lecz także zgoda matki dziecka.

Niepełnoletnia matka może potwierdzić ojcostwo, jeśli ukończyła 16 lat tylko przed sądem opiekuńczym. Złożenie takiego oświadczenia następuje podczas rozprawy o uznanie ojcostwa. Natomiast gdy matka nie ma jeszcze 16 lat – (lub nie potwierdziła ojcostwa) ustalenie ojcostwa następuje drogą sądową. Jeśli zostanie uznane ojcostwo dziecka niepełnoletniej matki, sąd może przyznać ojcu dziecka władzę rodzicielską. Pozostanie on wówczas jedynym opiekunem prawnym dziecka, do czasu osiągnięcia pełnoletności przez matkę.

Niepełnoletni ojciec dziecka także może przed sądem złożyć oświadczenie o uznaniu ojcostwa pod warunkiem, że ma ukończone 16 lat. W przypadku nastolatka poniżej 16 roku życia pozew o ustalenie ojcostwa składają jego rodzice lub inni przedstawiciele ustawowi.

Sądowe ustalenie ojcostwa

Rozprawa o sądowe ustalenie ojcostwa

Trzecim po domniemaniu i uznaniu, sposobem na ustalenie ojcostwa jest sądowe ustalenie ojcostwa. Pozew o ustalenie ojcostwa w Rejonowym Sądzie Rodzinnym może złożyć:

• matka dziecka,
• ojciec dziecka,
• dziecko,
• prokurator.

Sądowego ustalenia ojcostwa dokonuje się na podstawie domniemania prawnego, opartego na założeniu, iż ojcem dziecka jest mężczyzna, który obcował z matką między trzysetnym , a 181 dniem przed urodzeniem dziecka. Podczas rozprawy w celu ustalenia ojcostwa mogą zatem paść pytania dotyczące intymnego pożycia matki.

Ustalenie ojcostwa i testy DNA

Obecnie wykonywane badania DNA w 100% wykluczają biologiczne ojcostwo lub potwierdzają je z prawdopodobieństwem bliskim 99.999%. Opinia biegłego z dziedziny badań biologicznych oparta na wynikach testu DNA umożliwia pewne rozstrzygnięcie w sprawie ojcostwa. Badania sądowe DNA ustalające ojcostwo wraz z opinią biegłego można wykonać na zlecenie Sądu lub prywatnie. Powód / powódka, wnosząc pozew o ustalenie ojcostwa, zwolniona jest z kosztów sądowych, w tym kosztów badań DNA i opinii biegłego. Natomiast jeżeli okaże się, że powództwo o ustalenie ojcostwa było bezzasadne, Sąd może obciążyć kosztami sądowymi osobę wnoszącą pozew.
Ustalenie ojcostwa po śmierci ojca

Testy DNA są jedyną metodą ustalenia ojcostwa w przypadku, gdy nie zostało ono potwierdzone za życia biologicznego ojca. Ustalenie ojcostwa przez badania DNA dokonuje się, stosując jedną z poniższych metod:

• analizę mikrośladów – rodzina zmarłego musi posiadać tzw. mikroślady pochodzące bezpośrednio od domniemanego ojca (np. szczoteczka do zębów, włosy z cebulkami),
• analizę chromosomu Y – w sytuacji, gdy brak jest „mikrośladów” DNA, ustalenie ojcostwa możliwe jest poprzez badanie DNA męskiego krewnego zmarłego (np. brata, ojca, dziadka),
• analizę statystyczną – jeśli do badania została włączona dodatkowa osoba płci żeńskiej, wówczas konieczne jest zastosowanie analizy autosomalnego DNA.

Ustalenie ojcostwa za pomocą DNA przeprowadzane po śmierci domniemanego ojca ma nieco mniejszą skuteczność, niż test na próbkach pobranych od osób żyjących. Potwierdzenie ojcostwa ustala się na poziomie 95%, natomiast jego wykluczenie daje prawdopodobieństwo wynoszące 99%.

Pozew o zaprzeczenie ojcostwa

Zaprzeczenie ojcostwa – termin

Mąż, który nie chce ponosić odpowiedzialności prawnej i finansowej za “nie swoje” dziecko, a z mocy prawa został uznany za ojca może zgodnie z art. 62, 69 i 70 k.r.o. wnieść powództwo o zaprzeczenie ojcostwa. Zaprzeczenie ojcostwa polega na udowodnieniu, że osoba prawnie uznawana za ojca dziecka nie jest jego biologicznym ojcem, a co za tym idzie, nie ponosi konsekwencji prawnych wynikających z ojcostwa.

Pozew o zaprzeczenie ojcostwa składa się do Wydziału Rejonowego Sądu Rodzinnego właściwego dla miejsca zamieszkania strony wnoszącej pozew.

Mężczyzna prawnie uznany za ojca dziecka musi dowieść, że nie jest jego biologicznym ojcem. Uznany za ojca może złożyć pozew w ciągu roku od dnia, w którym dowiedział się, że nie jest biologicznym ojcem, jednocześnie nie później niż do ukończenia przez dziecko 18 lat.

Zaprzeczenie ojcostwa – wyrok

Zaprzeczenie ojcostwa może nastąpić na podstawie badań DNA, które są jedynym stuprocentowym dowodem w ustalaniu ojcostwa. Dlatego strona wnosząca pozew podczas pierwszej rozprawy powinna wnioskować o postanowienie Sądu na przeprowadzenie badań DNA.

Prawomocny wyrok zaprzeczenia ojcostwa skutkuje ustaleniem wzajemnych praw i obowiązków pomiędzy dzieckiem i ojcem w sprawie: władzy rodzicielskiej, nazwiska dziecka oraz prawa dziedziczenia.
Decyzja ta jest niezaskarżalna, jednak może zostać zmieniona.

Koszt postępowania o ustalenie ojcostwa

Powód wnosi opłatę w wysokości 200 zł od pozwu. Dodatkowe koszty sprawy mogą powstać w toku postępowania (np. o koszt badań DNA). Osoba, mająca trudną sytuację materialną może złożyć wniosek o zwolnienie z kosztów sądowych.

Życie niestety pisze różne scenariusze, bywa tak, że ciąża staje się przyczyną szantażu emocjonalnego, który kobieta wywiera na partnera nawet w przypadku, gdy niej jest ojcem jej dziecka. Albo wręcz przeciwnie, kobieta zostaje porzucona przez mężczyznę, gdy zachodzi w ciążę, w takich sytuacjach z pomocą przychodzą badania DNA. Badania DNA stały się obecnie zarówno powszechne, jak i bardzo skuteczne w kwestii ustalenia biologicznego ojcostwa. Dlatego w przypadku braku uznania ojcostwa lub wątpliwością w sprawie jego domniemanego uznania warto podjąć kroki w celu sądowego ustalenia ojcostwa opartego na wynikach testów i opinii biegłych z dziedziny badań nad DNA.

Masz jakiekolwiek pytania? Chcesz skorzystać z naszych usług detektywistycznych?

Napisz bezpośrednio na nasz adres email biuro@prodetektyw.pl, zadzwoń lub napisz SMS pod numer telefonu 500 15 60 15.

Możesz też skorzystać z poniższego formularza kontaktowego. Wszystkie Twoje dane są szyfrowane i bezpieczne.

Błąd: Brak formularza kontaktowego.