Skarga pauliańska – narzędzie prawne służące do odzyskania długu od niewypłacalnego dłużnika

Dłużnicy czasem starają się zrobić wszystko, aby nie wywiązać się ze swoich zobowiązań wobec wierzycieli i nie spłacić długów. W tym celu próbują dowieść, że, są niewypłacalni i na przykład przepisują swój majątek bliskim. W tej sytuacji wierzyciel może skorzystać ze tzw. skargi pauliańskiej, która jest jednym z ważniejszych zapisów w polskim prawie cywilnym, chroniącym wierzycieli przed działaniami dłużników. Przeczytaj, czym jest skarga pauliańska i kiedy się ją stosuje.

Skarga pauliańska – termin w Kodeksie Cywilnym

Skarga pauliańska – to termin wywodzący się z prawa rzymskiego i jego łacińska nazwa”Actio Paulina” pochodzi od prawnika rzymskiego Paulusa. Już za jego czasów celem tej skargi była ochrona wierzycieli przed działaniami dłużników, którzy w sposób dla nich szkodliwy dysponowali swoim majątkiem.

Skarga pauliańska jest narzędziem prawnym służącym wierzycielom do ochrony interesów majątkowych w sytuacji, gdy dłużnik dokonuje czynności prawnych, których celem jest uszczuplenie majątku i tym samym utrudnienie lub uniemożliwienie zwrócenia długów.

W polskim prawie uregulowane są zasady stosowności skargi pauliańskiej w art. 527-529 k.c., której celem jest ochrona wierzycieli przed nieuczciwymi działaniami dłużników, które mogą prowadzić do osłabienia ich zdolności do spłaty długów. Przedstawiamy poniżej treści artykułów dotyczące skargi pauliańskiej pochodzące z Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeksu Cywilnego

Art. 527. Skarga pauliańska – actio Paulina

§ 1. Gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.
§ 2. Czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności.
§ 3. Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osobą będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.
§ 4. Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli korzyść majątkową uzyskał przedsiębiorca pozostający z dłużnikiem w stałych stosunkach gospodarczych, domniemywa się, że było mu wiadome, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Skarga pauliańska – przesłanki i skutki jej uznania

Wierzyciel, chcąc skorzystać ze skargi pauliańskiej, musi wykazać, że zaistniały przesłanki jej słuszności zawarte w art. 528 k.c., do których należą:

• świadome dokonanie przez dłużnika pewnej czynności prawnej (np. sprzedaży, darowizny) w celu zaszkodzeniu wierzycielom,
• druga strona transakcji, jaką zawarł dłużnik (nabywca), wiedziała o zamiarze dłużnika oraz celu transakcji i także działała w złej wierze,

W wyniku tej transakcji i działań dłużnika interes wierzyciela został naruszony.

Natomiast w art. 529 k.c. zostały opisane skutki uwzględnienia skargi pauliańskiej. Zgodnie z tym artykułem, jeżeli sąd stwierdzi, że skarga ta jest uzasadniona, to działania prawne dokonane przez dłużnika (np. sprzedaż majątku) zostaną unieważnione, co uprawnia wierzyciela do odzyskania długu i swoich należności z tego majątku dłużnika.

Ważne jest, aby pamiętać o tym, że wierzyciel skargę pauliańska może złożyć w terminie do pięciu lat od daty czynności prawnej, którą chce uznać za bezskuteczną. Po tym terminie złożenie skargi pauliańskiej zostanie uznane za niezasadne.

Skarga pauliańska – przykłady zasadnych przesłanek

Do uzasadnienia wystąpienia przesłanek potwierdzających celowe działanie dłużnika na szkodę wierzyciela należą między innymi:

• przepisanie firmy na inną osobę – dłużnik prowadzi dobrze prosperujący biznes, ale ma długi, więc aby uniknąć egzekucji, przepisuje firmę na żonę, która dalej prowadzi działalność na podobnych zasadach, ale już bez długów męża;
• darowizna majątku – dłużnik przekazuje w formie darowizny siostrze znaczną część swojego majątku, chcąc w ten sposób uniknąć egzekucji komorniczej;
• sprzedaż nieruchomości poniżej wartości rynkowej – dłużnik przed zbliżającą się egzekucją, sprzedaje swoją nieruchomość przyjacielowi znacznie poniżej ceny rynkowej;
• sprzedaż cennych przedmiotów – osoba zadłużona sprzedaje swoje najcenniejsze przedmioty bliskiej rodzinie za symboliczną kwotę.

W przypadku skargi pauliańskiej ważne jest, aby pamiętać, że wierzyciel musi udowodnić, iż dłużnik dokonał powyższych i innych czynności prawnej w celu uniknięcia spłaty długów i przedawnienia długu oraz że osoba, która nabyła majątek od dłużnika, także wiedziała o szkodzie na rzecz wierzycieli.

Niewypłacalność dłużnika – jak się bronić przed skargą pauliańską

W sytuacji, gdy jesteś stroną w postępowaniu sądowym, w którym wniesiono skargę pauliańską aby dowieść jej niesłuszności ważne, jest zrozumieć powody tej skargi. Na tej podstawie można znaleźć argumenty, które mogą Ci pomóc w obronie przed skargą pauliańską. Do takich argumentów można zaliczyć:

• brak przesłanek formalnych – upewnij się, że wierzyciel przestrzegał wszystkich przesłanek formalnych związanych z wniesieniem skargi pauliańskiej takich jak terminy;
• brak złej woli – głównych argumentem przeciwko słuszności skargi pauliańskiej jest konieczność udowodnienia złej woli obu stron dokonanych transakcji majątkowych. Jeśli więc potrafisz wykazać, że nie dokonałeś transakcji w złej wierze i nie byłeś świadomy szkody wierzyciela, to dysponujesz silnym argumentem w swojej obronie;
• wartość rynkowa – w sytuacji, gdy dokonałeś transakcji po aktualnej wartości rynkowej, możesz podważyć twierdzenie, że czynność miała na celu uszczuplenie majątku dłużnika;
• brak świadomości niewypłacalności dłużnika – argumentem obrony jest także sytuacja, w której nie byłeś świadomy niewypłacalności dłużnika w chwili dokonywania z nim transakcji.

Warto pamiętać, że w postępowaniu sądowym kluczowe jest dostarczenie odpowiednich dowodów. W takiej sytuacji warto zbierać wszystkie dokumenty, a w celu zebrania odpowiednich dowodów i argumentów warto skorzystać z pomocy doświadczonych detektywów z Agencji ProDetektyw.

Podsumowując, skarga pauliańska jest ważnym instrumentem prawnym mającym na celu ochronę interesów majątkowych wierzyciela. Dzięki skorzystaniu z niej wierzyciel może zapobiec działaniom dłużnika zmierzającym do uniknięcia spłaty długów. Jest to szczególnie przydatne w sytuacjach, gdy dłużnik posiada duży majątek, ale działając na szkodę wierzyciela, podejmuje próbę „ukrycia” dóbr majątkowych przed wierzycielem i komornikiem.

Masz jakiekolwiek pytania? Potrzebujesz pomocy w windykacji?

Nie wahaj się. Rozwiążemy Twój problem. Napisz bezpośrednio na nasz adres email biuro@prodetektyw.pl, zadzwoń lub napisz SMS pod numer telefonu 500 15 60 15.

Możesz też skorzystać z poniższego formularza kontaktowego. Wszystkie Twoje dane są szyfrowane i bezpieczne. Pamiętaj o naszej stronie internetowej: Agencja Detektywistyczna.