Kryminalistyka – co to, dziedziny, jakie studia, praca w kryminalistyce

Kryminalistyka jest powszechnie postrzegana jako fascynująca dziedzina będąca połączeniem wiedzy z zakresu medycyny, chemii, biologii i wiedzy policyjnej. Dzięki nieustannemu postępowi w technologii i badaniach naukowych kryminalistyka rozwija się w niesamowitym tempie, dostarczając śledczym możliwości, które jeszcze kilkadziesiąt lat temu byłyby uznane za fantastykę i nierealne marzenia detektywa. Przeczytaj, czym się zajmuje kryminalistyka będąca kluczem do rozwiązania wielu zbrodni.

Kryminalistyka — definicja, historia i jej rola w ściganiu przestępczości

Kryminalistyka jest interdyscyplinarną nauką dotyczącą praktycznych i taktycznych zasad, sposobów, a także technicznych metod służących do rozpoznawania i wykrywania przestępstw oraz ich sprawców. Inaczej ujmując kryminalistyka, zajmuje się identyfikacją, zbieraniem, analizą i interpretacją dowodów przestępstw, które zostaną użyte w procesie karnym.

Początki kryminalistyki sięgają XIX wieku, a od momentu powstania była ona związana z innymi dziedzinami wiedzy, takimi jak medycyna sądowa czy kryminologia. Z czasem, techniki śledcze stawały się coraz bardziej skomplikowane i skuteczniejsze w wykrywaniu sprawców przestępstw. W ostatnim dziesięcioleciu XIX wieku, upowszechnione zostały prace Alphonse Bertillon’a, Francis’a Galton’a oraz Hans’a Gross’a, uczonych i badaczy uznawanych za twórców współczesnej kryminalistyki. XX wiek dzięki rozwojowi technologii i nauki zaowocował wprowadzeniem badań DNA, które stały się przełomem w kryminalistyce.

Jeżeli chodzi o polską kryminalistykę, największy wpływ na jej rozwój mieli medycy sądowi: Jan Olbrycht, Leon Wachholz oraz Wiktor Grzywo — Dąbrowski. Specjalizowali się oni w przeprowadzaniu badań kryminalistycznych dla organów bezpieczeństwa i wymiaru sprawiedliwości. Obecnie za polskie autorytety w dziedzinie kryminalistyki uznaje się wybitnych specjalistów, badaczy i autorów licznych prac oraz książek o tematyce kryminalistycznej: Andrzeja Gaberla i Romana Dąbrowskiego.

Kryminalistyka stała się interdyscyplinarną dziedziną nauki stosującą dawne oraz nowoczesne metody i techniki badawcze służące rozwiązaniu spraw kryminalnych oraz ujęciu i skazaniu winnych zbrodni.

Funkcje oraz techniki i metody współczesnej kryminalistyki

W procesie działań związanych z zapobieganiem, wykrywaniem i zwalczaniem przestępczości kryminalistyka odgrywa kluczową rolę oraz pełni następujące funkcje:

• rozpoznawczą — ma za zadanie wypracować metody i środki zbierania oraz analizowania informacji na temat działań kryminalistycznych przy pomocy różnych rodzajów rozpoznania — terenowego, środowiskowego, problemowego lub osobowego;
• wykrywawczą — skupia się na wykrywaniu sprawców, ich narzędzi oraz sposobów popełniania przestępstw przez zbiór, ocenę oraz analizę informacji;
• dowodową — udowadnia wysunięte hipotezy i zbiera niepodważalne dowody procesowe. Odbywa się to między innymi przez oględziny, analiza śladów daktyloskopijnych, eksperymenty kryminalistyczne, przeszukania, okazania, przesłuchania, ekspertyzy czy konfrontacje;
• zapobiegawczą — zajmuje się opracowywaniem zasad prewencji kryminalnej. Skupia się ona zarówno na czynnikach zagrażających i zagrożonych, jak i okolicznościach, które mogą wzmagać ewentualne zagrożenie;
• identyfikacyjną — kryminalistyka zajmuje się porównywaniem i identyfikacją śladów różnego pochodzenia (np. odciski palców, ślady obuwia, DNA), które pomagają ustalić tożsamość ofiary i sprawcy;
• edukacyjną i rozwojową — dostarcza wiedzy, potrzebnej do szkolenia, policjantów, prokuratorów, sędziów oraz innych pracowników służb śledczych. Ponadto dziedzina ta nieustannie się rozwija, poszukując nowych metod wykrywania przestępczości.

W oparciu o pełnione funkcje oraz wykorzystywane metody i techniki współczesna dziedzina kryminalistyki została podzielona na kilka obszarów, do których należą:

• balistyka — zajmująca się badaniem broni palnej i amunicji w celu ustalenia, czy była ona użyta podczas przestępstwa;
• daktyloskopia — jest to jedna z najstarszych dziedzin kryminalistyki zajmująca się analizą odcisków palców;
• genetyka sądowa — zajmuje się badaniem unikatowych śladów DNA w celu identyfikacji osób związanych z przestępstwem i miejscem zbrodni;
• toksykologia — dotyczy wykrywania i identyfikowania ważnych dla śledztwa substancji chemicznych;
• analiza włókien — służy ustaleniu obecności osób i przedmiotów na miejscu zbrodni;
• cyfrowa analiza dowodów — dotyczy analizy elektronicznych i cyfrowych dowodów, takich jak dane z komputerów, smartfonów czy systemów monitoringu. Jest wykorzystywana w wykrywaniu większości rodzajów przestępstw w tym zaginięć oraz cyberprzestępczości.

Czym różni się kryminalistyka od kryminologii?

Kryminalistyka i kryminologia to dwa różne terminy dotyczące dziedzin naukowych zajmujących się przestępczością. Różnią się one między sobą zakresem i rolą jaką pełnią w określaniu okoliczności oraz wykrywaniu sprawców zbrodni.

Kryminalistyka jak to zostało powyżej opisane, zajmuje się wykrywaniem przestępstw w aspekcie biologiczno — technicznym. Technicy kryminalistyki prowadząc, śledztwo wykorzystują techniki i metody służące do identyfikacji, zbierania oraz analizy dowodów pochodzących z miejsca zbrodni.

Z kolei kryminologia jest nauką opartą na psychologicznych i socjologicznych aspektach występowania przestępczości. Zakres działań i badań kryminologów dotyczy przyczyn przestępczości, profilu przestępcy oraz wpływu cech charakterologicznych i czynników społecznych na zachowanie przestępcze. Głównym celem kryminologii jest zrozumienie zachowania sprawcy, określenie jego profilu psychologicznego oraz opracowanie skutecznych strategii zapobiegających popełnianiu przestępstw.

Kryminalistyka — wymagania zawodowe, studia, praca i zarobki

Kryminalistyka jest fascynującą dziedziną łączącą w sobie elementy nauki z wielu obszarów oraz praktykę śledczą. Jednakże praca w kryminalistyce poza tym, że jest bardzo interesująca, wymaga specyficznych cech osobowościowych, umiejętności oraz odpowiedniego wykształcenia.

Technikami kryminalistyki zostają policjanci z kilkuletnim doświadczeniem śledczym lub osoby, które ukończyły studia o specjalności kryminalistycznej na kierunku biologii, chemii, fizyki, prawa lub medycyny sądowej. Kryminalistykę można ukończyć na studiach I i II stopnia oraz podyplomowych w formie stacjonarnej, zaocznej, a w ostatnim czasie także hybrydowej i online.

Studia z zakresu kryminalistyki w zależności od uczelni i wydziału mają różne programy kształcenia, natomiast wszystkie one oferują studiującym wszechstronne zrozumienie technik, narzędzi oraz procedur z danej dziedziny, które są wykorzystywane podczas śledztwa kryminalnego.

Uczelnie studentom na kierunku kryminalistyka poza teoretyczną wiedzą i formalnym wykształceniem, powinny oferować praktyczne zajęcia, praktyki studenckie lub staże w laboratoriach kryminalistycznych.

Absolwenci kryminalistyki przygotowani są do pracy w różnych instytucjach związanych z wymiarem sprawiedliwości, takich jak policja, prokuratura, sądy, laboratoria kryminalistyczne, czy Agencje Detektywistyczne.

Zarobki w kryminalistyce różnią się w zależności od specjalizacji, doświadczenia i regionu. Dla przykładu, specjaliści w dziedzinie genetyki sądowej z reguły zarabiają więcej niż technicy zajmujący się daktyloskopią. Początkowe zarobki dla osób pracujących w laboratoriach kryminalistycznych mogą zaczynać się od około 4 000 zł brutto, natomiast specjaliści z doświadczeniem zarabiają ok. 10 tysięcy.

Wyzwania i dylematy współczesnej kryminalistyki

Chociaż kryminalistyka przynosi wiele korzyści, nie jest wolna od błędów i wyzwań. Kryminalistyka obarczona jest ryzykiem wystąpienia błędu ludzkiego podczas zabezpieczania i zbierania dowodów, które może prowadzić do niesprawiedliwych wyroków.

Ponadto dziedzina ta niesie za sobą wiele dylematów etycznych dotyczących między innymi gromadzenia i przechowywania DNA oraz inwazyjności niektórych technik badawczych. Dlatego kryminalistyką rządzi wiele zasad, przestrzeganych przez śledczych, do których należą:

• etyka zawodowa — nakazuje ona prowadzić działania kryminalistyczne w sposób zgodny z obowiązującym w społeczeństwie systemem wartości;
• zasada praworządności — odnosi się ona do postępowania w zgodzie z obowiązującymi przepisami prawa;
• zasada humanizmu — głosi ona, iż każda podejmowana działalność powinna służyć człowiekowi i szanować jego godność osobistą;
• zasada obiektywizmu — zgodnie z nią, wszystkie działania kryminalistyczne powinny być pozbawione stronniczości;
• zasada prawdy materialnej — nakazuje ona stosować w kryminalistyce wyłącznie te metody oraz środki, które pozwalają uzyskać rzeczywiste wyniki.

Podsumowując, współczesna kryminalistyka, jest połączeniem wieloletnich badań oraz doświadczenia organów ścigania, medycyny i nowoczesnych technologii. Dlatego ta fascynująca dziedzina stała się niezastąpionym narzędziem w rękach organów ścigania, pomagającym w rozwiązywaniu nie tylko, aktualnych zagadek kryminalnych ale także odkrywaniu tajników zbrodni sprzed lat.

Masz pytania? Napisz bezpośrednio na nasz adres email biuro@prodetektyw.pl, zadzwoń lub napisz SMS pod numer telefonu 500 15 60 15.

Możesz też skorzystać z poniższego formularza kontaktowego. Wszystkie Twoje dane są szyfrowane i bezpieczne. Pamiętaj o naszej stronie internetowej: Agencja Detektywistyczna.