Jak rozpoznać oszustwo jak i gdzie zgłosić oszustwo

W dobie rosnącej liczby transakcji online każdy z nas może stać się ofiarą oszustwa finansowego. Oszuści coraz częściej wykorzystują fałszywe oferty matrymonialne, aukcje na platformach sprzedażowych takich jak OLX czy Vinted i szybkie metody płatności (BLIK). Raporty CERT Polska pokazują, że z roku na rok rośnie liczba oszustw finansowych dotyczących podejrzanych działań online. Dlatego ważne jest poznanie metod oraz mechanizmów stosowanych przez oszustów. Z naszego artykułu dowiesz się jakich technik i scenariuszy używają współcześni cyberoszuści i na co zwrócić uwagę, by nie stać się ofiarą oszustwa. 

Oszustwo i wyłudzenie – czym są i co za nie grozi

W polskim prawie oszustwo zostało zdefiniowane w artykule 286 kk i jest to przestępstwo polegające na świadomym wprowadzeniu innej osoby w błąd w celu nakłonienia jej do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem.

Wyłudzenie, jako specyficzna forma oszustwa, również ma odniesienie w artykule 286 kk. i charakteryzuje się ono takim  zachowaniem oszusta, które skłania jego nieświadomą ofiarę do przekazania pieniędzy lub innego mienia. Przykładami wyłudzeń są fałszywe ogłoszenia sprzedaży towarów, które po dokonaniu zapłaty nigdy nie zostają dostarczone, czy nieuczciwe propozycje inwestycyjne mające przynieść duże zyski.

Takie działania są ścigane przez prawo, a ich sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat, a w szczególnych sytuacjach dużych malwersacji finansowych do 15 lat.

Poznaj rodzaje oszustw finansowych i sposoby na ochronę przed nimi

Obecnie coraz więcej transakcji sprzedażowych i płatności odbywa się online, a dostęp do informacji jest łatwiejszy niż kiedykolwiek wcześniej, natomiast ludzie nadal pozostali ufni i łatwowierni. Choć oszustwa mogą przybierać różne formy, to większość z nich opiera się na kilku zasadach takich jak wzbudzenie zaufania, ponaglenie i wykorzystanie nieuwagi ofiary.

Współcześni oszuści do wyłudzenia pieniędzy wykorzystują nowoczesne technologie, z których chętnie korzystamy, gdyż są one szybkie i łatwo dostępne takie jak sklepy internetowe i portale sprzedażowe np.OLX oraz szybkie płatności BLIK. Poniżej przedstawiamy najczęściej spotykane oszustwa finansowe oraz sposoby na ich uniknięcie.

Jak się bronić przed oszustwami na OLX, Vinted i innych platformach sprzedażowych

Oszuści często wykorzystują platformy takie jak OLX czy Vinted do zamieszczania atrakcyjnych, ale fikcyjnych ofert sprzedażowych lub podają się za potencjalnych kupców naszych przedmiotów wystawionych na aukcji. Takie oszustwa internetowe, często polegają na wyłudzeniu towaru, pieniędzy lub przekierowaniu użytkownika do fałszywej strony płatniczej, czy imitującej serwis bankowy. Aby się przed tym bronić i bezpiecznie kupować w internecie, zwróć uwagę na następujące aspekty i przestrzegaj poniższych zasad takich jak:

• sposób dotarcia do strony sklepu – zachowaj ostrożność, jeśli trafiłeś na stronę sklepu poprzez link z mediów społecznościowych, czy komunikatorów. Są to typowe kanały, którymi cyberprzestępcy wabią swoje potencjalne ofiary;
• mało profesjonalny wygląd strony – zwróć uwagę na wygląd i poprawność językową strony. Strona wyglądająca nieprofesjonalnie może być tanim narzędziem oszusta;
• informacje o działaniu sklepu – przed zakupem, sprawdź regulamin, metody dostawy, płatności oraz zwrotu towaru. Brak podstawowych informacji i wszelkie niespójności mogą świadczyć o nieuczciwości sprzedawcy;
• sprawdzaj, komu płacisz – bądź szczególnie czujny, jeśli otrzymasz link do płatności  i przed dokonaniem transakcji sprawdź, czy prośba o płatność jest uzasadniona. Weryfikuj, czy osoba wysyłająca link jest tym, za kogo się podaje, oraz czy link prowadzi do autentycznej strony płatniczej;
• czytaj komunikaty potwierdzające operacje płatnicze – nawet gdy nie zauważysz, że strona jest fałszywa, to oszust, aby zrealizować transakcję nadal potrzebuje kodu z SMS-a lub potwierdzenia w aplikacji mobilnej. Jeśli komunikat nie zgadza się z Twoimi działaniami (np. prosi o potwierdzenie dużego przelewu, którego nie zlecałeś) może to być próba oszustwa;
• zweryfikuj sprzedawcę – sprawdź dane sprzedawcy i to czy dana firma istnieje w KRS, czy dane adresowe są autentyczne. Pamiętaj, że oszuści czasami podszywają się pod istniejące firmy i bardzo popularny jest tzw. phishing, polegający na podszywanie się pod znane firmy dostarczającej media lub usługi w celu przekierowania użytkownika do fałszywej strony płatniczej. 

Jak uniknąć ryzyka związanego z fałszywymi inwestycjami

Fałszywe inwestycje przyciągają uwagę ofiar atrakcyjnymi ofertami, często wykorzystując reklamy online. Po przekierowaniu na stronę i wypełnieniu formularza kontaktowego „przedstawiciel” firmy namawia do wpłaty, obiecując wysokie zyski. Niemniej, wpłaty trafiają bezpośrednio do oszustów, a obiecane zyski nigdy nie wpływają. Dlatego inwestując pieniądze, warto pamiętać o następujących zasadach:

• sprawdzeniu oferty – bądź ostrożny wobec ofert, które wydają się zbyt dobre, by być prawdziwe. Sprawdź, czy dana oferta pochodzi z wiarygodnego źródła, i unikaj podejmowania pochopnych decyzji inwestycyjnych;
• braku zaufania do reklam ze sławnymi osobami – reklamy wykorzystujące wizerunki znanych osób lub firm mogą być nieprawdziwe. Ważne jest, aby zawsze weryfikować, czy osoba lub organizacja rzeczywiście wspiera daną inwestycję;
• konsultacja ze specjalistą finansowym – zanim zainwestujesz, zasięgnij porady finansowej. Specjalista inwestycyjny pomoże Ci ocenić ryzyko i korzyści oraz zweryfikować wiarygodność oferty.

Co robić, gdy dostajesz prośbę o wykonanie szybkiej płatności

Cyberprzestępcy swoje działania opierają na socjotechnikach takich jak szantaż emocjonalny, które mają na celu wywołanie u ofiary oszustwa uczucie współczucia i chęci niesienia natychmiastowej pomocy. Dlatego, chociaż BLIK jest bezpiecznym sposobem płatności, nie jest wolny od oszustw, które polegają na nakłanianiu do nieświadomego zatwierdzenia transakcji. Oszuści poprzez przejęcie konta na mediach społecznościowych mogą wysyłać prośby o przelewy do wielu osób jednocześnie. 

W celu uniknięcia wyłudzenia pieniędzy za pomocą BLIKa i innych rodzajów płatności online warto stosować się do poniższych wskazówek:

• nie działaj pochopnie – zawsze, gdy otrzymujesz prośbę o przelew, nawet od znajomego, nie działaj pod presją czasu. Uważnie przeczytaj wiadomość i daj sobie czas na przemyślenie sytuacji;
• skontaktuj się ze znajomym innym kanałem – zanim zdecydujesz się spełnić prośbę o pomoc finansową i wykonać przelew, zweryfikuj jej prawdziwość. Najlepiej zadzwoń do tej osoby, używając numeru, którego Ci wcześniej podała. Jest to szybki sposób, aby upewnić się, czy to faktycznie ona wysłała wiadomość;
• nie klikaj w linki w wiadomościach z prośbą o płatność – podchodź z dużą ostrożnością do otwierania  wszelkich linków i załączników w wiadomościach, nawet jeśli pochodzą od osób, które znasz.

Oszustwa matrymonialne w internecie – jak je rozpoznać

Oszustwa matrymonialne, znane również jako oszustwa randkowe, polegają na tworzeniu fałszywych profili na portalach randkowych lub mediach społecznościowych. Osoby stojące za tymi profilami celowo budują emocjonalne więzi z innymi użytkownikami. Po zdobyciu ich zaufania zaczynają one manipulować emocjami swoich ofiar, zwykle z zamiarem wyłudzenia pieniędzy pod pretekstem wymagających nakładu finansowego sytuacji, takich jak choroba, inwestycja czy problemy związane z podróżowaniem. Często też posuwają się do szantażu i gróźb np. ujawnienia przesłanych zdjęć, czy romansu.

W celu obrony przed oszustwami matrymonialnymi warto być ostrożnym i stosować zasadę ograniczonego zaufania. Przede wszystkim, nigdy nie wysyłaj pieniędzy osobom, które poznałeś przez internet, bez względu na to, jak przekonujące mogą wydawać się ich historie i zamiary. Ważne jest też, aby nauczyć się rozpoznawać znaki ostrzegawcze, takie jak szybkie wyznania miłości, dramatyczne opowieści kończące się prośbą o pieniądze, czy unikanie rozmów wideo. Dostrzeżenie tych sygnałów może pomóc unikać potencjalnych oszustw i zawodu miłosnego.

Jak i gdzie należy zgłosić oszustwo

W przypadku podejrzenia oszustwa, kluczowa jest szybka reakcja i powiadomienie organów ścigania. Oszustwo możesz zgłosić oszustwo osobiście w najbliższej jednostce policji, telefonicznie oraz online za pomocą strony internetowej https://www.gov.pl/web/gov/zglos-przestepstwo.

Podobnie jak w przypadku policji popełnienie oszustwa można zgłosić w pisemnie w prokuraturze właściwej dla miejsca popełnienia przestępstwa. Pamiętaj, aby w trakcie zgłaszania oszustwa podać jak najwięcej informacji, m.in. datę i miejsce zdarzenia, opis oszustwa, dane kontaktowe sprawcy (jeśli je posiadasz) oraz wszelkie dowody, które posiadasz (np. zrzuty ekranu, wydruki wiadomości e-mail).

Równie istotne  jest także zgłoszenie sprawy instytucjom  i fundacjom zajmującym się bezpieczeństwem cyfrowym czy ochronom konsumentów takim jak np.:

• NASK (Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa) – zajmuje się badaniami i rozwojem w dziedzinie bezpieczeństwa cyfrowego, a także prowadzi programy edukacyjne i szkoleniowe; 
• CERT Polska (Centrum Reagowania na Incydenty Bezpieczeństwa Sieci Komputerowych): Zajmuje się identyfikowaniem i reagowaniem na incydenty cyberbezpieczeństwa;
• Fundacja Digital Poland: Działa na rzecz rozwoju społeczeństwa informacyjnego i cyfrowego w Polsce;
• Urzędu Komunikacji Elektronicznej – jeśli padłeś ofiarą oszustwa telekomunikacyjnego (np. na aukcji internetowej, SMS-em), możesz zgłosić je do UKE;
• Rzecznik Praw Konsumenta – udziela porady prawnej i pomaga w dochodzeniu swoich roszczeń ofiarą oszustwa na tle konsumenckim.

Podsumowując, obecnie oszuści wykorzystują technologię cyfrową do wyłudzania pieniędzy za pomocą fałszywych ofert matrymonialnych, aukcji internetowych i szybkich płatności. Dlatego, aby się chronić przed oszustwami finansowymi, warto zwracać uwagę na podejrzane oferty, nie działać pod presją czasu i weryfikować wiarygodność źródeł. Istotne jest także w sytuacji oszustwa zgłoszenie zdarzenia zarówno organom ścigania, jak i instytucjom zajmującym się przeciwdziałaniu oszustom w sieci.

Masz jakiekolwiek pytania? Potrzebujesz pomocy?

Nie wahaj się. Rozwiążemy Twój problem. Napisz bezpośrednio na nasz adres email biuro@prodetektyw.pl, zadzwoń lub napisz SMS pod numer telefonu 500 15 60 15.

Możesz też skorzystać z poniższego formularza kontaktowego. Wszystkie Twoje dane są szyfrowane i bezpieczne. Pamiętaj o naszej stronie internetowej: Agencja Detektywistyczna.