Inwigilacja, czyli śledzenie naszej aktywności, dawniej była kojarzona z działaniami tajnych służb państwowych. Obecnie staje się coraz bardziej powszechna w naszym codziennym życiu, zarówno w sferze prywatnej, jak i publicznej i przybiera nowe formy z powodu rozwoju technologii cyfrowej. Z tego artykułu dowiesz się, na czym polega inwigilacja, jakie przybiera formy i kto ma uprawnienia do monitorowania naszych działań.
Co to jest inwigilacja?
Inwigilacja to określenie odnoszące się do zespołu czynności wykorzystywanych do monitorowania zachowania ludzi. Wywodzi się ono od łacińskiego słowa „invigilare” oznaczającego „czuwać nad czymś”.
Inwigilacja jest więc działaniem polegającym m.in. na śledzeniu i gromadzeniu informacji o osobach lub grupach osób, czy instytucji. Inwigilacja prowadzona jest zazwyczaj bez wiedzy lub zgody obiektu inwigilacji.
Czy inwigilacja jest legalna?
W Polsce pewne formy inwigilacji są dopuszczalne i legalne. Uprawnienia do prowadzenia czynności inwigilacyjnych w ramach postępowania karnego lub działań związanych z bezpieczeństwem narodowym mają policja, służby śledcze i wywiadowcze oraz celne. Pewne formy inwigilacji może także stosować pracodawca wobec pracowników.
Cel inwigilacji
Cel oraz zadania inwigilacji określa się uwzględniając okoliczności uzasadniające podejrzenia w stosunku do osoby, która ma być inwigilowana.
Działalność podejrzaną rozumie się jako takie zachowanie osoby, która wzbudza uzasadnione przypuszczenie, iż przygotowuje się ona do popełnienia przestępstwa lub popełniła je. Na przykład może chodzić tu o szantaż i wtedy pod tym kątem obserwowana jest osoba podejrzana.
Podstawowymi celami inwigilacji realizowanej przez organ policyjny w czasie czynności operacyjno rozpoznawczych są między innymi: uzyskanie informacji na temat osoby inwigilowanej, a w szczególności dotyczących jej wyglądu, znalezienie kręgu osób, z którymi się kontaktuje oraz ustalenie, czy przejawia ona zamiar popełnienia przestępstwa lub podejmuje działania mające na celu taki czyn.
Na czym polega inwigilacja?
Na inwigilację składają się różnego rodzaju czynności operacyjnego działania, takie jak obserwacja, wywiad, wykorzystywanie zasobów informacji, korzystanie z osobowych źródeł informacji oraz uzyskiwanie informacji ubezpieczeniowych czy stanowiących tajemnicę bankową.
Aby inwigilacja była prawidłowa, niezbędny jest udział w niej poufnych źródeł. Własne obserwacje czy przeprowadzane wywiady nie gwarantują bowiem bieżącego dopływu informacji o podejmowanych przez osobę inwigilowaną zamiarach przestępczych, kontaktach ze środowiskiem kryminogennym czy stosunkach rodzinnych.
Gdy mamy do czynienia z przestępczością zorganizowaną, wymienione powyżej metody operacyjne mogą się okazać niewystarczające. Niezbędne będzie wówczas sięgnięcie po kontrolę operacyjną, zakup kontrolowany czy przesyłkę niejawnie nadzorowaną.
Wyróżnia się dwa rodzaje inwigilacji: ruchomą oraz na miejscu. Pierwsza z nich jest wykorzystywana wówczas, gdy osoby obserwowane przemieszczają się pieszo lub z użyciem pojazdu, a obserwujący podążają za nimi. Co do inwigilacji na miejscu, mamy z nią do czynienia wtedy, gdy osoba obserwowana pozostaje w tym samym miejscu. Osoby śledzące mogą tu zmieniać punkt obserwacyjny, lecz muszą pozostawać w bezpośrednim sąsiedztwie obserwowanych.
Jeżeli chodzi o realizowane metody, inwigilacji to możemy mieć do czynienia z inwigilacją luźną, stałą lub łączoną.
W przypadku pierwszej z nich osoba śledzona nie pozostaje pod stałym nadzorem. Przerywa się ją wówczas, gdy nabiera ona podejrzeń odnośnie realizowanych wobec niej czynności operacyjnych.
Inwigilacja stała polega na tym, iż osoba śledzona pozostaje pod stałą obserwacją. Nie przerywa się jej nawet wtedy, kiedy nabiera ona podejrzeń co do wykonywanych wobec niej czynności operacyjnych.
Jeśli chodzi natomiast o inwigilację łączoną, stosuje się ją w zależności od zachowania osoby śledzonej. Podczas jej realizacji działań inwigilacyjnych może nastąpić zmiana metody działania z luźnej na stałą.
Formy inwigilacji
Inwigilacja w zależności od tego, w jakim celu i przez kogo jest przeprowadzana, może przybierać różne formy i możemy mieć do czynienia z inwigilacją pracowniczą, telefoniczną czy w sieci.
Inwigilacja w sieci
Inwigilacja w sieci, nazywana również inwigilacją cyfrową, dotyczy monitorowania aktywności online i w Polsce mają do tego prawo m.in.
Służby Bezpieczeństwa, takie jak policja czy Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Służby te posiadają uprawnienia do przeprowadzania działań inwigilacyjnych w sieci w ramach śledztwa kryminalnego lub działań związanych z bezpieczeństwem państwowym.
Wiele serwisów i sklepów internetowych oraz aplikacji monitoruje aktywność swoich użytkowników w celu dostarczania standardowych usług lub reklam. Użytkownicy zazwyczaj nieświadomie zgadzają się na takie warunki podczas akceptowania regulaminu korzystania z serwisu.
Inwigilacja telefoniczna
Inwigilacja telefonu może przyjmować wiele różnych form monitorowania takich jak:
- podsłuch rozmów telefonicznych — inwigilacja polega na przechwytywaniu i nagrywaniu rozmów telefonicznych, zwykle przy użyciu nowoczesnych technik;
- śledzenie lokalizacji — obecnie większość modeli telefonów ma fabrycznie wbudowany GPS oraz istnieje możliwość pokazania lokalizacji przy pomocy ustalenia logowania do konkretnego transmitera sieci komórkowej;
- monitoring wiadomości sms i email oraz mediów społecznościowych i innych komunikatorów,
- instalowanie oprogramowania szpiegowskiego — aby monitorować różne działania, takie jak: wprowadzanie danych, przeglądane strony internetowe, rozmowy telefoniczne i wiadomości instalowane jest oprogramowanie szpiegowskie np. Spyware.
Inwigilacja w pracy
Pracodawca może monitorować działania swoich pracowników w miejscu pracy w czasie wykonywania czynności zawodowych pod warunkiem przestrzegania prawa pracy i RODO.
Inwigilacja w miejscu pracy może przybierać wiele form, w zależności od polityki firmy, najczęściej odnosi się do:
- monitorowania komputerów – pracodawca może monitorować działania pracownika na komputerze, (przeglądanie internetu, skrzynkę e-mail, pobierane dokumenty i inne plik),
- monitorowania telefonów służbowych – pracodawca ma prawo monitorować rozmowy, wiadomości tekstowe i inne działania prowadzone na telefonach służbowych;
- stosowanie kamer bezpieczeństwa – pracodawca może obserwować pracowników przez kamery zainstalowane w miejscu pracy;
- monitoring czasu pracy — pracodawcy mogą stosować różne metody monitorowania czasu pracy, w tym instalować systemy GPS w pojazdach służbowych i innych.
Inwigilacja bezpośrednia
Wyróżnia się także inwigilację bezpośrednią ruchomą oraz na miejscu. Pierwsza z nich jest wykorzystywana wówczas, gdy osoby obserwowane przemieszczają się pieszo lub z użyciem pojazdu, a obserwujący podążają za nimi.
Co do inwigilacji na miejscu, mamy z nią do czynienia wtedy, gdy osoba obserwowana lub działalność pozostaje w tym samym miejscu. Osoby śledzące mogą tu zmieniać punkt obserwacyjny, lecz muszą pozostawać w bezpośrednim sąsiedztwie obserwowanych.
Podsumowując, inwigilacja, jest działaniem kontrowersyjnym, bo choć niewątpliwie narusza naszą prywatność to legalnie dozwolona ma na celu chronić nasze bezpieczeństwo. Ponadto ważne jest, by zdać sobie sprawę z tego, że korzystając z nowoczesnej technologii, często nieświadomie zezwalamy na monitorowanie naszej aktywności. Dlatego istotne jest, by uważnie instalować i korzystać z aplikacji i programów, by uniknąć nielegalnej inwigilacji, gdyż może ona prowadzić do szantażu internetowego np. w formie sextingu.
Masz jakiekolwiek pytania? Chcesz skorzystać z naszych usług detektywistycznych?
Napisz bezpośrednio na nasz adres email biuro@prodetektyw.pl, zadzwoń lub napisz SMS pod numer telefonu 500 15 60 15.
Możesz też skorzystać z poniższego formularza kontaktowego. Wszystkie Twoje dane są szyfrowane i bezpieczne. Pamiętaj o naszej stronie internetowej: Agencja Detektywistyczna.
