Sadyzmem określa się czerpanie przyjemności psychicznej, jak i seksualnej z zadawania innym cierpienia. Sadyści oraz sposoby i motywy ich działania od lat stanowią pewnego rodzaju fascynującą zagadkę, nie tylko dla badaczy psychiki ludzkiej, ale też dla wielu z nas. W tym artykule postaramy się przybliżyć odpowiedzi na pytania związane z charakterystyką ludzi określanych mianem sadystów. Przeczytaj, jak rozpoznać sadystę i jak się przed nim obronić.
Kim jest sadysta i co oznacza sadyzm
Sadystą określa się osobę, która odczuwa przyjemność podczas zadawania bólu, cierpienia lub upokarzania innych. Termin ten pochodzi od nazwiska markiza de Sade, francuskiego pisarza i filozofa, który w swoich dziełach literackich opisywał akty przemocy i dominacji seksualnej. W kontekście seksualnym sadyzm odnosi się do czerpania przyjemności seksualnej z dominacji lub zadawania bólu partnerowi.
W psychologii natomiast sadyzm jest często traktowany jako zaburzenie osobowości w sytuacji, gdy skłonność do zadawania bólu innym jest chroniczna i przeszkadza w nawiązywaniu zdrowych relacji oraz jest zagrożeniem dla innych.
Od czego pochodzi pojęcie sadyzmu?
Sadyzm, jako pojęcie, ma bogatą historię, zarówno w aspekcie medycznym, psychologicznym, jak i społeczno-kulturowym. Francuski pisarz – Donatien Alphonse François, znany jako markiz de Sade, od którego pochodzi to słowo w swoich dziełach, takich jak „120 dni Sodomy” i „Justine” opisywał akty przemocy i perwersji seksualnej. Dzieła te zostały wówczas uznane za niebezpieczne i z tego powodu były niszczone, a ich autor spędził wiele lat w więzieniu i zakładach psychiatrycznych.
Już po śmierci markiza austriacki psychiatra Richard von Krafft-Ebing w swojej książce „Psychopathia Sexualis” z 1886 roku użył jego nazwiska do stworzenia pojęcia sadyzmu i zdefiniował go jako patologiczną skłonność do czerpania przyjemności z zadawania bólu innym.
W XX wieku sadyzmem w kontekście rozwoju psychoseksualnego zajmował się twórca psychoanalizy Z. Freud. Termin ten pojawił się już w pierwszej edycji klasyfikacji zaburzeń i chorób psychicznych DSM.
Poznaj przyczyny powstawania osobowości sadystycznej
Osobowość sadystyczna oraz zachowania sadystyczne to skomplikowane i złożone zjawisko, na które wpływ mogą mieć różnego typu czynniki. Wśród uwarunkowań mogących wpływać na to czy dana osoba stanie się sadystą wymienia się przede wszystkim przyczyny biologiczne, psychologiczne i środowiskowe, takie jak:
- uwarunkowania genetyczne – wśród wyników podjętych badań nad osobowością sadystyczną są takie, które za przyczynę zachowań agresywnych uznają genetyczne uwarunkowania osobowościowe;
- funkcjonowanie mózgu – uszkodzenia lub nieprawidłowości w pewnych obszarach mózgu (układu limbicznego i ciała migdałowatego) mogą prowadzić do zachowań agresywnych, czy braku empatii;
- zaburzenia osobowości – osobowość sadystyczna często towarzyszy innym zaburzeniom psychicznym (np. borderline);
- doświadczenia z dzieciństwa – przeżycia traumatyczne w okresie dzieciństwa, takie jak przemoc psychiczna, fizyczna i seksualna oraz emocjonalne zaniedbanie, a nawet obserwowanie przemocy w domu, mogą mieć wpływ na sadystyczne skłonności w przyszłości;
- otrzymywanie korzyści – sadystyczne zachowania takie jak władza i kontrola mogą przynosić określone korzyści;
- niska samoocena – w niektórych przypadkach osoby mogą zachowywać się dominująco i sadystycznie w celu ukrycia lub kompensacji niskiej samooceny;
- środowisko – przebywanie w patologicznym środowisku, które promuje dominację, przemoc lub brak szacunku dla innych, może sprzyjać naśladownictwu i rozwojowi zachowań sadystycznych.
Ważne jest zrozumienie, że każda osoba jest indywidualna, a przyczyny sadystycznych zachowań mogą być różne w zależności od konkretnego przypadku. Profesjonalna diagnoza i terapia są niezbędne, aby pomóc osobom z takimi tendencjami zrozumieć i kontrolować swoje zachowanie.
Jakie są rodzaje postaw ludzi z osobowością sadysty
Na podstawie form przemocy, zachowania i powodów działań ludzi z osobowością sadystyczną wyróżnia się następujące rodzaje sadyzmu:
- sadyzm bierny – to odmawianie z premedytacją spełnienia oczekiwań drugiej osoby i czerpanie satysfakcji z wywołania u niej uczucia dyskomfortu i rozczarowania;
- sadyzm psychiczny – to odnoszenie zadowolenia z powodu upokarzania, ośmieszania i kontroli partnera oraz stosowania innych form przemocy psychicznej (np. szantażu emocjonalnego);
- sadyzm agresywny – czerpanie satysfakcji ze stosowania przemocy fizycznej np. bicia, krępowania czy gwałtu;
- sadyzm fantazyjny – pozostaje tylko w strefie myśli i polega na wyobrażaniu sobie w czasie czynności seksualnych znęcania się nad inną osobą;
- zoosadyzm – dotyczy czerpania przyjemności seksualnej z dręczenia zwierząt.
Po czym można rozpoznać sadystę i jak się przed nim bronić?
Rozpoznanie sadysty zazwyczaj nie jest proste, ponieważ zachowania sadystyczne nie zawsze są jawne i mogą przybierać wiele form. Jednak istnieje kilka cech, które posiadają ludzie z osobowością sadystyczną, do których należą:
- zadowolenie ze sprawiania bólu,
- brak empatii i wyrzutów sumienia po wyrządzeniu krzywdy,
- chęć dominacji i sprawowania nad innymi kontroli,
- stosowanie technik manipulacyjnych takich jak gaslighting czy szantaż emocjonalny,
- agresja fizyczna i słowna,
- fascynacja przemocą i biografią sadystów i psychopatów,
- obojętność wobec cierpienia innych,
- zadowolenie z upokarzania i krytykowania innych,
- skłonność do zachowań ryzykownych i nieakceptowanych społecznie.
Warto jednak podkreślić, że występowanie u kogoś wyżej wymienionych cech i zachowań nie oznacza, że mamy do czynienia z sadystą, ponieważ mogą być one wynikiem stresu czy innych problemów emocjonalnych.
Jeśli masz podejrzenia co do występowania u danej osoby cech sadystycznych, ważne jest, abyś niezwłocznie podjął odpowiednie kroki w celu ochrony siebie i innych osób. Bardzo ważne jest wyznaczenie pewnych granic, a w razie ich naruszania przez daną osobę szybkie odseparowanie się od niej.
W sytuacji, kiedy dana osoba stosuje przemoc fizyczną lub psychiczną i uważa swoje zachowanie za właściwe, należy zgłosić to na policję.
Natomiast jeżeli osoba wykazująca takie zachowania jest ich świadoma i chce ich zaprzestać, wówczas warto umówić wizytę u psychiatry lub psychoterapeuty. W eliminowaniu skłonności sadystycznych ważna jest współpraca z wykwalifikowanym specjalistą w dziedzinie zdrowia psychicznego.
Klasyfikacja i rodzaje sadyzmu
Klasyfikacja zachowań sadystycznych zależy od kontekstu, w jakim sadyzm jest rozważany. W psychiatrii i psychologii jest on zwykle postrzegany jako pewnego rodzaju zaburzenie, podczas gdy w aspekcie społeczno-kulturalnym nie zawsze jest negatywnie nacechowany.
Sadyzm w międzynarodowych klasyfikacjach medycznych
W pierwszej edycji klasyfikacji zaburzeń i chorób psychicznych (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) z 1952 roku sadyzm został wpisany jako jedno z zaburzeń seksualnych. W późniejszych edycjach definicja ta była wycofywana lub modyfikowana.
W ostatniej klasyfikacji DSM-V sadyzm wymieniony jest jako jedna z dewiacji seksualnych i zaburzeń parafilicznych. Z kolei termin parafilia stosowany jest w seksuologii i psychiatrii jako określenie preferencji seksualnych, innych niż stymulacja genitalna.
Natomiast w ICD-10 (Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób) sadyzm połączono z masochizmem, jako jedno zaburzenie seksualne. Masochizmem natomiast określa się czerpanie satysfakcji seksualnej z własnego bólu i poniżenia, jest więc w pewnym sensie odwrotnością sadyzmu.
Sadyzm w aspekcie psychologicznym i kulturowym
Zygmunt Freud interpretował sadyzm jako jedną z faz w rozwoju osobowości w aspekcie psychoseksualnym i szukał powiązań agresji z seksualnością.
Istnieją również podejścia psychologiczne, w których sadyzm jest postrzegany jako część charakterystyki osobowości.
W kontekście kulturowym obecnie pewne formy perwersji i dominacji seksualnej występujące w społecznościach BDSM nie są traktowane jako zaburzenie. Praktyki BDSM uznawane są za konsensualne zachowania między dorosłymi i świadomymi partnerami seksualnymi.
Podsumowując, zidentyfikowanie i zrozumienie mechanizmów wpływających na kształtowanie się osobowości sadystycznej pozwala na odpowiednią reakcję wobec sadysty.
Bardzo ważne jest dostrzeżenie u danej osoby najmniejszych oznak cech charakterystycznych dla sadysty i przeciwdziałanie dalszemu rozwojowi osobowości sadystycznej. W tym celu kluczowe jest przeciwdziałanie niepokojącym zachowaniom już od najmłodszych lat życia, poprzez negowanie działań sadystycznych. Istotne jest także uczenie dzieci technik dobrej komunikacji, szacunku i empatii oraz umiejętności radzenia sobie z agresją i emocjami.
Masz jakiekolwiek pytania? Potrzebujesz pomocy?
Nie wahaj się. Rozwiążemy Twój problem. Napisz bezpośrednio na nasz adres email biuro@prodetektyw.pl, zadzwoń lub napisz SMS pod numer telefonu 500 15 60 15.
Możesz też skorzystać z poniższego formularza kontaktowego. Wszystkie Twoje dane są szyfrowane i bezpieczne. Pamiętaj o naszej stronie internetowej: Agencja Detektywistyczna.
