W życiu mogą spotkać nas zdarzenia, w których z różnych powodów, znajdziemy się w sytuacji zagrożenia ze strony bliskiej osoby lub wręcz przeciwnie nieznajomego człowieka. W takim przypadku zakaz zbliżania się bywa jedynym sposobem by ofiara przemocy emocjonalnej, fizycznej czy stalkingu czuła się bezpiecznie. Przeczytaj, co oznacza prawny zakaz zbliżania się, w jakich przypadkach może być orzeczony i jak złożyć wniosek o jego zastosowanie lub wycofanie.
Co to jest zakaz zbliżania i kiedy się go stosuje?
Zakaz zbliżania (często w połączeniu z zakazem kontaktu) stosowany jest z różnych powodów, w sytuacjach, kiedy to zachodzi potrzeba ochrony jednej osoby przed działaniem drugiej. Zakaz zbliżania może być nałożony na oskarżonego czy skazanego przez sędziego lub prokuratora w charakterze zapobiegawczym, zabezpieczającym lub karnym i może dotyczyć zarówno osób, jak i miejsc.
Do najczęstszych przypadków, kiedy można wystąpić o zakaz zbliżania się lub nakładany jest on na oskarżonego przez organ do tego uprawniony należą:
- stalking – ofiara stalkingu, czyli niepożądanego i uporczywego nękania ma prawo wnioskować o zakaz zbliżania się w celu ochrony przed prześladowcą;
- przemoc domowa – jeżeli dana osoba jest ofiarą przemocy domowej ze strony partnera życiowego lub innego członka rodziny, może złożyć wniosek o zakaz zbliżania się dla oprawcy. Ponadto zakaz zbliżania się może też na sprawcę przemocy domowej nałożyć sąd lub funkcjonariusz policji, jeśli istnieje zagrożenie zdrowia i życia ofiary, zwłaszcza wtedy, gdy dotyczy to dzieci. W Polsce przemoc domowa jest najczęstszą sytuacją, w której stosuje się zakaz zbliżania się;
- przemocy psychicznej – wniosek o zakaz zbliżania się może złożyć nie tylko ofiara przemocy fizycznej, ale również nękania psychicznego np. w przypadku szantażu emocjonalnego lub innych gróźb karalnych;
- zagrożenia bezpieczeństwa publicznego – zdarza się, że sąd wydaje zakaz zbliżania do osób lub miejsc, wobec podejrzanych, którzy stanowią zagrożenie dla bezpieczeństwa publicznego (np. domniemanych terrorystów);
- konflikty sąsiedzkie (rodzinne) – zdarzają się sytuacje, gdy sąd wydaje wzajemne zakazy zbliżania się w przypadku konfliktów sąsiedzkich lub rodzinnych, kiedy zachodzi ryzyko przemocy lub wyrządzenia szkody dla jednej ze stron.
Zakaz zbliżania w praktyce oznacza, że osoba, która go otrzymała, nie może zbliżać się do ofiary na określoną w orzeczeniu sądu odległość (np. 100 metrów) przez wyznaczony czas lub do odwołania.
Zakaz zbliżania się – przepisy prawne
W Polsce zakaz zbliżania został uregulowany w kilku przepisach prawnych m.in. w Kodeksie karnym (art. 43) oraz w Ustawie o przeciwdziałaniu przemocy domowej (art. 11 i art. 15aa).
Sąd lub prokurator podczas trwania postępowania karnego może zastosować wobec podejrzanego /oskarżonego środek karny w postaci zakazu zbliżania się, lub zakazu kontaktowania się obligatoryjnie (obowiązkowo) lub fakultatywnie (uznając taką potrzebę).
Obligatoryjny zakaz zbliżania się
Prawo polskie nakazuje zastosować zakaz zbliżania się wobec skazanego na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia za przestępstwo dokonane przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności małoletniego.
Fakultatywny zakaz zbliżania się
Fakultatywność zakazu zbliżania się polega na tym, że sąd może (ale nie musi) go zastosować wobec sprawcy, biorąc pod uwagę okoliczności i dobro ofiary przestępstwa. Fakultatywny zakaz zbliżania się do określonych osób (miejsc) może być orzeczony wobec oskarżonego lub skazanego jako środek:
- zapobiegawczy – zakaz zbliżania może być zastosowany już w czasie trwania postępowania przygotowawczego w celu ochrony osoby pokrzywdzonej przed nękaniem sprawcy do czasu wydania wyroku sądowego. Taki środek zapobiegawczy zazwyczaj orzekany jest przez prokuratora, który stosuje wobec sprawcy nadzór policyjny. Prokuratorski zakaz zbliżania się może być połączony z zakazem kontaktowania się z ofiarą, przebywania w określonych miejscach, a nawet nakaz opuszczenia mieszkania;
- zabezpieczający – w sytuacji, w której sprawca nie poniósł kary za dokonane przestępstwo, (np. został uznany za niepoczytalnego i umieszczony w szpitalu psychiatrycznym), może być orzeczony zakaz zbliżania się do ofiary. W takim przypadku zakaz orzekany jest bez konkretnego terminu, lecz do czasu ustania jego przyczyny i sądowego uchylenia zakazu;
- karny – stosowany jest w sytuacji przestępstwa przeciwko wolności i umyślnego przestępstwa z użyciem przemocy. Zakaz zbliżania się sąd może połączyć z obowiązkiem zgłaszania się skazanego na policję lub do kuratora sądowego, czy też nakazać jego kontrolę w systemie dozoru elektronicznego;
Zakaz zbliżania się – wniosek
Osoba, która jest ofiarą gróźb karalnych lub innej formy przemocy psychicznej i fizycznej, może sama złożyć wniosek o zakaz w formie osobnego pisma do sądu jeszcze przed rozpoczęciem rozprawy. Wniosek ten można także złożyć już w trakcie postępowania sądowego. Ofiara we wniosku może zaproponować odległość się do niej, na jaką skazany nie może zbliżać, którą wyraża się w metrach.
Poza złożeniem wniosku o zakaz zbliżania się ofiara może także złożyć wniosek o wycofanie tego zakazu. Wniosek o uchylenie zakazu zbliżania się składany jest do prokuratora, który prowadzi postępowanie. We wniosku warto wykazać, że doszło do pogodzenia się stron, wówczas sprawa sądowa może zostać umorzona bez wyroku skazującego.
Podsumowując, dla ofiar przemocy psychicznej lub fizycznej, zakaz zbliżania się dla oprawcy może przynieść ulgę i wzmocnić poczucie bezpieczeństwa. Jednak, aby ten środek zapobiegawczy i karny, był skuteczny, ważne jest, by zarówno nękane osoby, jak i upoważnione do tego organy prawne w razie zagrożenia z niego korzystały. Ponadto równie istotne jest, to żeby osoby, które łamią zakaz zbliżania się były surowo karane.
Zakaz zbliżania się w pytaniach i odpowiedziach:
Czy policja może wydać zakaz zbliżania się?
Zgodnie z przepisami Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, które weszły w życie 30 listopada 2020 r., policjanci mają możliwość wydać wobec sprawcy przemocy nakaz natychmiastowego opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakaz zbliżania się do mieszkania.
Kiedy policja może wydać zakaz zbliżania się?
Policjant ma prawo wydać zakaz zbliżania się, lub nakaz natychmiastowego opuszczenia mieszkania w następujących sytuacjach:
- podczas interwencji podjętej we wspólnie zajmowanym mieszkaniu lub jego bezpośrednim otoczeniu,
- w związku z powzięciem informacji o stosowaniu przemocy w rodzinie (w wyniku zgłoszenia przez osobę dotkniętą przemocą w rodzinie, kuratora sądowego lub pracownika pomocy społecznej).
Co grozi za złamanie zakazu zbliżania się?
W przypadku naruszenia zakazu zbliżania się sąd może orzec karę do 5 lat pozbawienia wolności.
Zakaz zbliżania się do matki a kontakty z dzieckiem
W sytuacji, gdy sąd orzeknie wobec ojca zakaz zbliżania się do matki jego dziecka, oznacza to, że nie może się on z nią spotykać. Jednak warto pamiętać, że taki zakaz nie oznacza zakazu kontaktu z dzieckiem. W takiej sytuacji ojciec może (jeśli nie ma takiego zakazu) spotykać się z dzieckiem, na warunkach ustalonych przez sąd.
Co oznacza prokuratorski zakaz zbliżania się?
Zakaz zbliżania się może być zastosowany nie tylko przez sąd, ale też przez prokuratora. Prokuratorski zakaz zbliżania się stosowany jest w celu ochrony ofiary, zanim zapadnie wyrok, a nawet jeszcze przed rozpoczęciem postępowania sądowego.
Masz jakiekolwiek pytania? Potrzebujesz pomocy?
Nie wahaj się. Rozwiążemy Twój problem. Napisz bezpośrednio na nasz adres email biuro@prodetektyw.pl, zadzwoń lub napisz SMS pod numer telefonu 500 15 60 15.
Możesz też skorzystać z poniższego formularza kontaktowego. Wszystkie Twoje dane są szyfrowane i bezpieczne. Pamiętaj o naszej stronie internetowej: Agencja Detektywistyczna.
